Dungeons and Dragons 101

• ma. 11 jun. 2018 09:30:00
• Meuk

Na gegeten te hebben bij een warm kampvuur lopen jullie richting de touwbrug. Het is warm en vochtig in de grot en diep beneden je hoor je het zachte ruizen van een rivier. Terwijl jullie doorlopen zien jullie aan het einde van de brug een schaduw. Jullie lopen verder en de schaduw begint meer vorm aan te nemen. Het is een klein persoon met een zwarte cape. Nee, twee, drie kleine personen met capes. Hoe verder jullie lopen hoe meer details duidelijk worden. Onder de zwarte capes zien jullie gele ogen, een vaalgroene huid en uitstekende puntige tanden. De Goblins kijken jullie aan met minachtende smerige grijnzen en uit de verte zien jullie anderen aan komen rennen. Angstig voor een confrontatie draaien jullie je om en kijken terug naar de veiligheid van het kampvuur dat jullie zojuist verlaten hebben. Het kampvuur is uit en in de verre schaduwen aan de kant waar je zojuist vandaan gekomen bent zie je een paar schaduwen. Vage figuren in capes. De terugweg is afgesloten.

Wat doen jullie?

Dit zou zomaar het begin kunnen zijn van een goede middag Dungeons en Dragons (D&D of DnD). Misschien heb je mij er wel eens over gehoord. Ik schrijf deze blog voor wie zich afvraagt waarom ik er zo enthousiast over ben en zodat ik iets heb om naar te kunnen refereren in de toekomst.

Roleplaying

D&D is een roleplaying game. Met een groep van ongeveer 5 spelers zit je rond een tafel en iedere speler speelt een karakter in een verhaal. Iedere speler speelt één karakter, een ridder of een tovenaar of een dief, of wat dan ook. D&D geeft vervolgens een set met regels om te bepalen wat een karakter wel kan, wat een karakter niet kan en hoe goed een karakter iets kan. De regels bieden mogelijkheden voor alles: sociale interactie, onderzoek doen, overleven in de wildernis, gevechten, anything.

Één van de spelers, deze wordt de Dungeon Master (DM) genoemt, is de persoon die er voor zorgt dat iedereen zich aan de regels houdt. Zij is ook de persoon die bepaalt wat de omgeving is, en speelt alle winkelbedienden, monsters, koningen, ridders, zwervers die niet gespeelt worden door de spelers. In onze groep ben ik de DM.

De omgeving, ook wel "setting", van Dungeons en Dragons doet veel denken aan een fantasierijke variant op de europese middeleeuwen. Stel je voor een klein dorp met een smederij, een burcht en een gildehal. Er gaan verhalen rond over enge monsters, Grimms en Goblins en Grocks die zich schuilhouden in de bossen. Het verschil met de middeleeuwen is dat de Grimms en Goblins echt bestaan. Daarnaast ook tovenaars, magische artefacten, eeuwenoude legende's en draken. Denk bijvoorbeeld aan Middle Earth uit Lord of the Rings, of Westeros uit Game of Thrones.

Vaak als een karakter iets wil doen dan zijn het de dobbelstenen die bepalen of en hoe goed dit lukt. Vaak gecombineerd met eigenschappen van het karakter. Dus hoe goed iets lukt is een combinatie van geluk én specifieke eigenschappen van een karakter. D&D geeft hier de regels voor.

Elke keer dat je samen komt om te spelen speel je verder met hetzelfde verhaal. Net als een TV serie. Deze aflevering vandaag was gaaf, wat zou er volgende week gebeuren? Tijdens vele weken spelen worden de karakters steeds iets beter, de tovenaar leert meer spreuken, de dief kan zich beter verstoppen en de ridder krijgt een machtig eeuwenoud zwaard. Maar ook de gevaren, politieke intrige en tegenstanders groeien. Nadat je tijdens een aantal zaterdagmiddagen een queeste hebt afgerond om een draak te verslaan zit je misschien wel weer in een taveerne. De lokale boeren hangen aan je lippen terwijl je vertelt over jouw machtige daden in verre grotten. Tot de deur openklapt en er een zwerver binnenstapt. Met indringende ogen en een hakkelende stem verteld hij over een eeuwenoud kwaad dat aan het hoofd van een groot leger deze kant op komt. De bevolking kijkt jullie aan, smekend bijna. Wat doen jullie?

Al met al geeft dat bijvoorbeeld zo'n dialoog die je aan tafel zou kunnen horen:

DM: Jullie lopen een oud gebouw tegemoet, terwijl je de houten trap naar de deur oploopt kraakt er een plank. De regen trikkelt op het dak en in de verte hoor je de onweersbui langzaam wegtrekken. De deur staat op een kier.
Speler 1: Iosif de dief loopt voorzichtig naar de deur toe en probeert deze geruisloos open te doen.
DM: Ok, maak een "stealth check"
Speler 1: Rolt dobbelstenen en zegt 18
DM: Voorzichtig draai je de klink van de deur om, soepel gaat de deur open. De kamer is lang, muf en staat vol met dure gothische meubels. Aan de andere kant zit een goblin in een stel vodden op de leuning van een stoel een kipkluif te schranzen. Hij heeft je niet gezien.
Speler 2: ziet Fintz de magier dit ook gebeuren?
DM: Ja, Fintz ziet dit ook.
Speler 2: Ik gebruik de Firebolt spreuk en probeer de goblin te raken.
DM: Je steekt je hand op en ziet hoe een aantal vlammen vanuit de lucht je handpalm invliegen. Met een snelle beweging gooi je deze vlammen richting de Goblin. Deze kijkt verschrikt op, vlak voor de oranje vlam in zijn gezicht slaat. Aan de andere kant van de kamer zie je de deur opengaan, nog twee goblins en een gigantische ogre komen de kamer binnenlopen.
...
En dat is waar we volgende week verder gaan.

Combat

Naast roleplaying bestaat een deel van D&D ook uit gevechten. Vaak combat genoemd omdat alle D&D materiaal in het engels is. Rondom combat zijn de regels het meest afgebakend en een groot deel van je character sheet gaat over de verschillende specifieke acties die je tijdens combat kan doen. Voor combat word vaak een ruitjesondergrond gebruikt om aan te geven wie waar staat en hoe de ruimte waar het gevecht zich afspeelt er uit ziet.

Op deze manier is D&D dus een combinatie van een bordspel en improvisatie theater. Tijdens combat lijkt het meer op een bordspel en daarbuiten lijkt het meer op theater. Het hangt een beetje van je groep af of er meer nadruk ligt op het bordspel of theater aspect van D&D. Sommige groepen vinden het leuk om vrijwel uitsluitend op een ruitjesondergrond monsters in elkaar te beuken, ze leggen dan minder nadruk op karaktereigenschappen en roleplaying. Andere groepen zijn vrijwel uitsluitend bezig met dialogen en karakterontwikkeling, dan kunnen er weken voorbij gaan zonder een goed gevecht.

Karakters

Jouw karakter is het personage dat jij speelt. Je karakter bestaat uit een heel aantal eigenschappen die geeft dat je sommige dingen kan, goed kan of niet kan. Een aantal van die eigenschappen zijn bijvoorbeeld:

Ras: je karakter kan een mens zijn, maar bijvoorbeeld ook een Hobbit, een Elf, een Dwerg, of misschien nog wel iets exotischers.
Klasse: denk hierbij aan beroep, wat dóét je karakter. Voorbeelden zijn Wizard, Fighter, Druid, Rogue, Cleric, Ranger.
Background: wat deed je karakter vlak voor het ging avonturieren? Was je van adel? Of een zwerver? Of kom je van zee?
Attributes: Dit zijn effectief een stapel getallen (stuk of 25) die bepalen hoe sterk, snel, handig je karakter is of hoe goed je bent in specifiekere dingen. Zo bepaalt "survival" hoe goed je b.v. een kampvuur kunt aansteken en "acrobatics" hoe goed je een muur kan beklimmen.

Daarnaast hebben karakters vaak een goal (wil zijn dorp bevrijden), een flaw (vertrouwt niemand), traits (verzamelt bloemen), een ideal (gelooft in regels boven persoonlijke vrijheid) en een bond (een oude geliefde in een ander dorp).

Al deze dingen omschrijven hoe anderen jou zien, wat je kan, niet kan en wat je wilt of waar je een afkeer van hebt. Je ras zegt bijvoorbeeld veel over hoe je er uit ziet en iets over je plaats in de (fictieve) wereld, je klasse zegt welke vaardigheden je hebt, je background zorgt ervoor dat je in een bepaalde stad wel of niet iemand kent en attributes worden gebruikt in combinatie met de dobbelstenen om te kijken of het je lukt om een deur open te slaan.

Het maken van een karakter is niet moeilijk en super leuk. Een voorbeeld van het karakter dat ik ooit speelde:

Naam. Fintz (volledig: Trintickle Fitzfickle Firester Kwikkelfort Ekthamvotiká Igniscito)
Ras. Gnome
Klasse. Wizard
Flaw. Is pathologisch niet in staat om gevaar te zien
Traits. super nieuwschierig en houd er van om anderen te verwonderen/verbijsteren
Omschrijving. Een hyperactief klein ventje dat is opgegroeid in de bossen, maar heeft gestudeerd in de hoge torens van Astofyn. Waar hij dagen en nachten bij klein kaarslicht doorbracht terwijl hij eeuwenoude werken doorspitte op zoek naar de mysteriën van magie. Je ziet hem aan de bar op een krukje staan, hij steekt zijn hand op en het biertje dat de taveernehouder vast heeft zweeft naar hem toe. Hij knipt met zijn vingers en er onstaat een koperstuk in de uitgestoken hand van de barman.

Naast zijn warrige groene haar en rode ogen zijn er nog wat dingen die opvallen. Het eerste is de enorme stapels papieren, rollen en kokers die zichtbaar zijn, stekend vanuit een binnenzak, puilend uit een tas op zijn rug, hangend vanuit een zak in zijn jas. Verder valt de raaf op die op de bar zit. Een intelligent kijkend beest dat continue achter Fintz aan lijkt te vliegen. Hij kijkt je aan, fronst zijn wenkbrouwen en poef, verdwijnt.

Verschrikt kijk je omlaag, waar Fintz nu staat. Hakkelend en veel te snel spreekt hij.

Goedendag. Mijn naam is Trintickle Fitzfickle Firester Kwikkelfort Ekthamvotiká Igniscito, de meeste mensen noemen mij Fintz.

Je kijkt nog eens naast hem en daar staat een barkruk die je je niet kan herinneren waar hij nonchalant tegenaan begint te leunen.

Ik zag je kijken naar mijn vogel. Super handig beestje is dat. Tegenwoordig als ik met anderen communiceer op afstand doe ik dat altijd per Teleraaf.

Hij kijkt je aan met een slimme blik in zijn ogen en je hebt het sterke idee dat hij trotser is op die woordspeling dan gezond is.

Een paar veelgestelde vragen

Wat is er leuk aan D&D?
Verschillende mensen vinden verschillende dingen leuk. Sommigen vinden het strategische van vechten leuk, anderen vinden het verhalen vertellen leuk. Ikzelf vind het bijna theaterachtige acteren van mijn karakter erg leuk.

Wat gebeurd er als een karakter dood gaat?
Het kan best verdrietig zijn om een geliefd karakter te verliezen, vergelijk het met een personage in een boek of film die dood gaat. Dus je bent een tijdje super chagarijnig en je haat de DM voor eeuwig. Maar daarna maak je een nieuw karakter. De rest van de groep zit teleurgesteld in een taveerne, of langs de weg. Opeens zien ze daar iemand voorbij komen. Het is een bard met een luit op zijn rug. Vet is dat jouw nieuwe karakter? Ja. En met je nieuwe karakter speel je weer mee met de groep.

Is dungeons en dragons moeilijk?
Nee. Het lijkt alsof er superduper veel regels en uitzonderingen zijn. En dat zijn er ook.

Maar. Je kunt aan een tafel gaan zitten en meteen spelen. Het is de DM die de regels uitlegt. Wat je echt moet weten is best wel beperkt.

Als je één of twee keer gespeeld hebt is het leuk om zélf een karakter te maken in plaats van eentje die de DM gemaakt heeft of van internet komt. Dan is het handig om iets meer thuis te zijn in de regels. Bijvoorbeeld de specifieke regels die horen bij het ras en klasse van jouw karakter.

Hebben jullie ook van die super nerdy kleren aan en dat je dan door het bos rent?
Nee. Dat heet Live Action Roleplaying (LARP). Dat is een andere hobby. Overigens zou ik me daar ook niet voor schamen, maar het is iets anders dan D&D.

Wat doet de DM? Speel je als spelers tegen de DM?
Nee. En ja.

Als DM ben er ervoor om te zorgen dat de spelers hun karakter in een geloofwaardige wereld kunnen spelen. Je bent ook de scheidsrechter, je zorgt ervoor dat de spelregels gevolgd worden en wanneer de spelregels in een specifieke situatie onduidelijk zijn maak je keuzes hoe je in dát geval de spelregels uitlegt. Je begeleid ook het groepsproces; ervoor zorgen dat iedereen de kans krijgt om haar karakter te spelen en dat er leuke interactie is tussen de spelers. Ook moet je zorgen voor een geloofwaardige wereld en bereid je de avonturen voor die de spelers gaan hebben. Dus in de praktijk is het meer zo dat je het proces begeleid dan dat de spelers tégen jou spelen.

Maar. Het is niet leuk om avonturiers te spelen zonder tegenstanders, zonder problemen, gevaren en monsters. Daar zorg je als DM dus ook voor en dat betekent dat je een deel van de tijd de karakters van de spelers in gevaar brengt en de spelers actief tegenwerkt.

Wat is dat met die poppetjes op zo'n enorme ruitjesondergrond?
Rondom gevechten zijn de regels het meest afgebakend. Bij gevechten word een ruitjesondergrond (grid) gebruikt waarop de karakters (pionnetjes of zelfs figuurtjes) staan. Dit is om makkelijk inzichtelijk te maken waar iedereen die betrokken is in een gevecht staat ten opzichte van elkaar. De spelers staan vaak op deze ruitjesondergrond, maar ook tegenstanders, monsters, onschuldige bijstanders en belangrijke onderdelen van het terrein; zoals bomen of muren of een ton om achter te schuilen. Wij gebruiken in plaats van zo'n ruitjesondergrond overigens mijn hemels-fantastische Digital Dungeon.

Digital Dungeon, ons geanimeerde alternatief voor een ruitjesondergrond

Wat is een DM scherm en zit de DM daar altijd achter?
Het is gebruikelijk dat de DM achter een DM scherm zit. Dit is een opvouwbaar scherm van karton of hout dat op tafel gezet word. Het DM scherm biedt een aantal voordelen. Het grootste voordeel is dat je je aantekeningen kunt afschermen voor de spelers, je kunt gemakkelijk je notities bekijken zonder dat de spelers het ziet. Aan de binnenkant van het scherm heb je ruimte om een samenvatting van de spelregels te hangen. Ik heb zelf b.v. ook een overzicht van de speler karakters (PC's) aan de binnenkant van het scherm.

De binnenkant van mijn DM scherm

Is de "setting" altijd hetzelfde?
Nee. De precieze setting word verzonnen en uitgewerkt door de DM. Hij verzint (of koopt/download) dus alles wat je tegenkomt in de wereld. Welke koninkrijken er zijn, welke geschiedenis er geweest is, welke lokale dorpjes er zijn, wie er in de herberg zitten, wat je in alle winkels kunt kopen en wat er precies op de vloer ligt in de mysterieuze toren om de hoek.

Dit betekent ook dat D&D veel kan verschillen. Sommige DMs hebben een setting met veel politieke intrige, bij anderen zit je enkel onder de grond monsters in elkaar te beuken. Er kan veel of weinig magie zijn, de goden kunnen een actieve of hele passieve rol hebben. De wereld kan groot zijn, of slechts één stad waar alles zich afspeelt.

De DM verzint ALLES in de wereld? Kun je écht overal heenreizen en kent de DM daar alle personen? Dat kan toch niet?!
Indrukwekkend heh? Ja je kunt écht overal heenreizen en dat daar leuke en relevante dingen te doen zijn én in elk klein dorpje op een gigantisch werelkaart wonen een paar honderd mensen die de DM bij naam kent. Dat is omdat DMs supermensen zijn met een computer in plaats van een hoofd.

Ok. Dat is een grapje en overduidelijk onwaar. Het gaat er niet om dat er een complete wereld is waar iedere staljongen een naam heeft, het gaat er om dat het lijkt alsof er een levende wereld is zodat de spelers hun karakter kunnen spelen. DMs hebben een heel arsenaal trucjes en technieken om daarvoor te zorgen.

Midtria, de setting die ik gemaakt heb voor D&D is een levende wereld waar van alles gebeurd..

Is het mogelijk om D&D te spelen maar dan in de moderne tijd? Of in de ruimte?
De standaard "setting" van D&D is de fantasievariant op de middeleeuwen. De DM heeft veel vrijheid om hier accenten aan te brengen. Bestaan draken wél of niet? Is magie schaars of gemeengoed? Zijn goden super actief of bestaan ze niet?

Maar D&D is niet heel geschikt om echt mee de moderne tijd of ruimte mee in te gaan. Er zijn bijvoorbeeld regels voor boogschieten, en het bouwen van een kasteel en omschrijvingen van koninkrijken. Maar er zijn geen regels voor autorijden, of het besturen van een ruimtevaartuig.

Er zijn natuurlijk wel ándere roleplaying games die specifiek gemaakt zijn om hetzelfde te doen (roleplaying), maar dan in de ruimte of moderne tijd. D&D is slechts één van de vele roleplaying games die er zijn, het is wel de meest bekende en meest gespeelde.

Is D&D duur?
Nee. Als speler is het handig om op enig moment een Player Handbook te kopen, waarin staat hoe het spel werkt en hoe je een karakter moet maken. En een setje met de verschillende dobbelstenen is handig om te hebben. Totale kosten minder dan 40 euro. Als je langer met dezelfde groep speelt is het vriendelijk om die op enig moment te halen zodat je ze niet steeds van andere spelers moet lenen. Er zijn nog wat andere boeken zoals de Dungeon Masters Guide en de Monster Manual, voor de DM is het handig om die te hebben. Het is mogelijk om super veel geld uit te geven aan figuurtjes en ondergronden en boompjes en miniatuur huisjes en alles voor de gevechten. Wij gebruiken goedkope carcasonnepoppetjes, muntjes en legoblokjes en dat werkt ook prima.

Een lijst met termen

Character sheet: Dit is een set van 2 a 3 A4tjes waarop alles staat dat voor jouw karakter belangrijk is. voorbeeld
NPC: Non-player character. Dit zijn de karakters die door de DM gespeeld worden. Denk aan winkeliers, taveerne eigenaren, koningen, dieven en alle monsters die de PCs (player characters) tegen komen.
Levels, Levelen: Naarmate een karakter ervaring opdoet word hij beter, dit heet het karakter level. Een karakter level is een getal van 1 tot 20 en als een karakter in level stijgt heet dit levelen. Bij elk volgend level kan je karakter meer en sterkere dingen doen.
D4,D6,D8,D10,D12,D20: Een dobbelsteen met 4,6,8,10,12 of 20 zijden. Dit zijn de verschillende dobbelstenen die gebruikt worden. Voor verschillende doeleinden worden verschillende dobbelstenen gebruikt. De D20 (met getallen 1 tm 20) word het meest gebruikt.
Meta-gaming: Dit is wanneer je informatie die jij als speler hebt invloed laat hebben op wat jouw karakter doet. Bijvoorbeeld: je besluit om een deur te openen en ziet dat de DM zijn dobbelstenen pakt, je weet dan als speler dat er waarschijnlijk een val zit en besluit vervolgens om toch niet de deur open te doen.
Party: alle karakters van spelers samen worden vaak de party genoemd. Het is gebruikelijk (maar niet noodzakelijk) dat de karakters in een party samenwerken en avonturen beleven.
Quest: de karakters worden vaak ingehuurd als een soort van huurlingen om problemen op te lossen of opdrachten te doen. Dit heet een quest en kan variëren van het helpen ontsnappen van een door goblins gevangengenomen prinses tot het terugvinden van een eeuwenoud artefact tot het verslaan van een draak die de buurt teroriseert.
Stats: Kort voor statistieken (statistics). Dit is een set van 6 getallen die echt de basis van een karakter vormen van wat een karakter kan. Bijvoorbeeld: strenght, dexterity en intelligence.
Encounter: Als de groep karakters een monster of ander personage tegenkomen en conflicterende doelen hebben dan word dit een encounter genoemd. Een encounter kan sociaal zijn (je wilt een gierige winkeleigenaar overtuigen om jou een item goedkoper te verkopen) maar meestal word een combat encounter bedoelt (je word aangevallen door 14 kobolds).
Campaign / Campagne: De doorlopende verhaallijn met terugkerende karakters word een campagne genoemd. Een campagne kan maanden tot jaren duren en bestaat vaak uit vele quests achter elkaar. Tijdens deze quests groeien de karakters van domme yokels uit tot gelauwerde helden en legendes.
One-shot: een campagne die uit één keer spelen bestaat word ook wel een one-shot genoemd.
Dungeon crawl: als je een lange tijd alleen door een ondergrondse kerker loopt en daar kamer na kamer monsters in elkaar timmert word er ook wel gesproken over een dungeon crawl.

Meer informatie

Mocht je geïntrigeerd zijn en iets meer willen weten dan zijn dit een paar excelente opties.

1. Matthew Colville geeft in deze video een echt lekkere introductie op D&D.
2. Critical Role, dit zijn een groep voice actors, acteurs, professionals in de film en game industry die samen D&D spelen en dat filmen. Zuiver vermaak. Als je een gevoel wilt hebben wat er nu gebeurd tijdens een aflevering D&D check dan de eerste aflevering van seizoen 2.

Als je nog steeds nieuwschierig bent en wilt weten wat het is om een keer mee te doen, vraag een vriend of onbekende of je een keer mee mag doen. Sommige spellenwinkels of spellenverenigingen hebben een avond in de week waarop er spellen als D&D gespeeld worden.

Waar je ook vraagt of je een keer mee mag doen. Het canonieke antwoord hoort te zijn:

Pak een stoel, hier is een karaktersheet. Je zit in een herberg, achter de bar zie je een jonge vrouw staan.

Wat doe je?

Credits voor coverafbeelding: silkynoire