jp-valery-mQTTDA_kY_8-unsplash

Kapitalisme, finance, rente; een nieuwe zoektocht

Finance heeft sinds mijn studie mijn interesse. Sinds enige tijd heb ik steeds meer moeite met hoe de wereld financieel werkt, gebaseerd op eindeloze groei en rente. Dat moet anders. "Hoe?" en "Wat kan ik doen?" is momenteel mijn zoektocht.

Omdat onderstaand voor mij een zoektocht is vind ik het moeilijk onder woorden te brengen. Deze blog is dus wat lang en rommelig. Ik wilde vooral -ergens- beginnen met schrijven, dus bij deze.

Zo'n gevoel; er klopt iets niet

Geld moet ons als mensen helpen, is geen doel in zichzelf.

Finance heeft al lange tijd mijn interesse. Mijn master was Financial Engineering, wat zich bezighoudt met het zware rekenwerk bij banken en verzekeraars. Mijn studie bestond uit wiskunde en modellen voor risico, financiële producten, etc. Ik heb nachten doorgehaald bij het programmeren/modelleren van complexe financiële producten. Woest interessant, vind ik no steeds.

Al tijdens mijn studie wilde ik niet gaan werken in de financiële sector (hoe interessant de materie ook is) en zodoende kwam ik terecht bij Lendahand waar we poogden iets goeds te doen. Finance is niet een doel op zich maar een middel, voor mensen.

Tegen het eind van mijn studie was het mijn oom Henry die mij al eens wees op het werk van de duitse Margit Kennedy en de gevolgen van rente, de verwachting van eindeloze groei en onverdiend inkomen uit vermogen. Haar boek Interest & Inflation Free Money (pdf gratis beschikbaar) is wat obscuur, maar een aanrader. Oom Henry is overigens een beetje maf, hij is van intentie komende zomer met een kruiwagen aarde naar Parijs te lopen. Zit ook een heel verhaal achter, tip. Henry is overigens niet de enige in mijn omgeving die tegen die finance aanduwde; mijn schoonmoeder kon er ook wat van. Of Gert Jan die er op stond dat ik Shane Claiborne las.

Na mijn studie werkte ik bij Lendahand. Daar wilden we met microkrediet, leningen aan ondernemers in ontwikkelingslanden, een positieve impact hebben op de wereld. Supertof. Maar het begon mij op enig moment te knagen. De winst die Lendahand maakt, door wie wordt die eigenlijk betaald? Aan wie? De winst die Lendahand maakt komt uit de rente van de ondernemers waar leningen aan verstrekt worden. Boeren in India bijvoorbeeld. Of sandalenmakers op de Filipijnen. Die rente is deels winst voor Lendahand en deels een uitkering aan de uitleners. Dat zijn spaarders en investeerders in Nederland. Hoe goedbedoeld ook, ik denk dat ik daar niet meer achter sta. Één stuk uit mijn masterthesis (over de sociale impact van microkrediet) blijft me steeds bij:

Microkrediet wordt vaak gebruikt voor consumptieve doeleinden, niet voor het starten van een bedrijf. Veel "micro-ondernemers" geven aan dat ze het liefste willen werken bij de overheid, dat geeft stabiel inkomen.

Laat dat eens op je inwerken. Misschien is het wel zo dat mensen die geen inkomen hebben geen lening nodig hebben, maar geld, een eerlijk inkomen. Wat is microkrediet dan, anders dan een volgende manier waarop we rente kunnen ontvangen van mensen zonder vermogen? Natuurlijk; Lendahand richtte zich toen expliciet op bedrijfsleningen, geen microkrediet. Maar een deel van die bedrijfsleningen lijkt wel heel erg veel op microkrediet. Het is tof om overtollig kapitaal (spaargeld en investeringen) te gebruiken om een probleem op te lossen, maar misschien is overtollig kapitaal wel het probleem.

Begrijp me niet verkeerd, we deden bij Lendahand mooie dingen en zonder mij doen ze dat nu nog steeds. Maar ik vraag me af of dit soort leningen niet een goed middel voor het verkeerde probleem zijn.

Rente, inkomen uit vermogen, is een probleem

Leningen zijn niet de oplossing, vermogensongelijkheid is het probleem.

Al tijdens mij studie maakte ik ooit deze "Grafisch Gepauper" Over Rente. Het verschijnsel van geld ontvangen waar je niets voor doet hing toen blijkbaar al in mijn hoofd.

Onderhand ben ik er van overtuigd dat de manier waarop onze wereld financieel werkt niet klopt. Gebasseerd op eindeloze groei en rente, onverdiend inkomen.

Dat is overigens zeer zeker niet mijn eigen idee en gedachte. De moeilijk te overwaarderen Henry George schreef in 1879 (!) daarover al Progress and Poverty; hoe kan het toch dat meer mensen arm worden ondanks de economische vooruitgang? Vroeg hij zich af. Piketty toonde meer recent vakkundig aan wat we al lang weten "je word rijk door rijk te zijn" en introduceerde de term kapitaalideologie. Martin Wolf schrijft er met enige regelmaat over in de Financial Times. Rutger Bregman zal er wel eens iets over vertaald hebben uit het engels.

Ik ben slechts een geïntereseerde leek die actie wil ondernemen.

Eerste stapjes

Via-via met nieuwe inzichten in aanraking.

De afgelopen tijd merk ik dat dit bij mij blijft borrelen. Vermogensongeleidheid is een probleem. Ik wil hier iets mee. Dus ik ben -ergens, waar dan ook- begonnen.

Op dit moment betekent dat voor mij vooral nog leren. Ik lees veel. Een kleine greep met aanraders; Piketty (goede samenvatting) had ik natuurlijk al gelezen, ik bezocht een lezing van hem in Rotterdam. Doe dat als je een keer de kans heb. Recenter las ik Hoe ik toch huisjesmelker werd van Hans De Geus over de gevolgen van woonarmoede en ongelijkheid. Essence of Progress and Poverty heb ik intussen besteld bij de lokale boekhandel.

Theoloog Alain Verheij schrijft momenteel GELD EN GO€D, waar ik mocht meelezen en wat financiele input leveren doen deed.Woest leerzaam. Deze theologische dimensie is stiekem belangrijk voor me; de manier waarop we omgaan met geld is niet alleen een praktisch probleem, het tast onze menswaardigheid aan.

Alain bracht me in contact met econoom Paul Schenderling, wat mij de gelegenheid gaf om een uur vragen te stellen en aantekeningen te maken. Paul is bezig met post-groei, hoe geven we economie vorm die niet gebasseerd is op groei?

Onderhand had ik de smaak te pakken, trok dus de stoute schoenen aan, en klopte aan bij Antonie Fountain. Hij is actief bezig met verbetering in de cacaosector. Waar ik de werkvorm "uur vragen stellen, stilzitten en aantekeningen maken" weer hoop te herhalen. Ik eindig tot dusver elke keer nog met een stapel leessuggesties en nieuwe inzichten. Vanuit een overtuiging heeft Antonie handvaten gevonden om "iets te doen". Daar kan ik van leren.

En nu?

Vermogensbelasting is een goed begin. Hoe regelen we dat?

Op dit moment ben ik vooral bezig met "lijntjes uitgooien". Ik verzamel leesmateriaal om me te verdiepen. Ik ben actief op zoek naar mensen die mijn gedachten kunnen vormen. Economen die beter dan ik zien wat het probleem is. Activisten die hun stem gevonden hebben, over hoe zij begonnen zijn en wat effectief was. Ik weet nog niet zo goed waar dit gaat eindigen, maar ik ben actief op zoek.

Ik ben nog op zoek naar een fiscalist om eens vragen te stellen over belasting; hoe zou een verandering van belasting in z'n werk gaan? Ik zou wel eens willen spreken met een communicatiestrateeg; het is in Nederland volkomen onmogelijk om het te hebben over vermogensbelasting, terwijl het zo logisch zou zijn, waarom? En misschien politiek strategen, waarom stemmen mensen toch steeds tegen hun eigen portemonnee? Als iedereen voor z'n eigen zou stemmen zouden we sinds het algemeen kiesrecht vermogensbelasting hebben.

Mocht je zo iemand kennen of zijn en wel eens met me van gedachten willen wisselen? Contactpagina hiero kom maar door. Of reageer hieronder als je nog andere suggesties hebt.

Maar ik ben ook aan het schrijven geslagen. Deze blog was natuurlijk één draak van een slingerend gedrocht dat van hot naar her gaat. Ik wilde ergens beginnen en dat was moeilijk. Intussen ben ik begonnen met het schrijven van een serie blogs. Vooral om mijn eigen gedachten op een rij te zetten. Maar ook om iets te hebben waar ik naar kan verwijzen tijdens verjaardagen en lunches. Onderwerpen die voorbij gaan komen zijn: wat is rente? Verborgen vormen van rente. Rentenieren, wie betaald daar eigenlijk voor? Erfbelasting. Verborgen/externe kosten. Vrijheid en overheidsingrijpen. Maar ook over wonen, hypotheken, leencapaciteit, grondprijs en de huidige "lage rente".

Het is een ontzettend goed idee om minder belasting te heffen op arbeid en meer op vermogen. Vermogensbelasting dus. Voor de overgrootte meerderheid van de mensen in Nederland voordeliger. Waarom is niemand hier voor? Waarom is er niet één politieke partij die hier een punt van maakt? Hoe verander je de publieke perceptie van "sterftaks", "belasting op succes" en "dubbele belasting" naar "belast onverdiend inkomen" en "belast stilzitten, niet werken". Dit zijn onderwerpen waar ik de komende tijd meer over ga onderzoeken en schrijven.

Oh. Ik zoek nog een naam voor deze blogserie. "Kapitalisme", vind ik te saai. "Eet de rijken", "fuck huisjesmelkers" of "rol de guillotines naar buiten" zijn daarentegen niet saai maar wat heftig. Heb je een beter idee? Ik hoor het graag. Tot die tijd gebruik ik mijn rest-categorie #meuk.

Ron

  • di. 21 dec. 2021 08:48:37

Tjonge. Niet een eenvoudig onderwerp. Een eerste intuïtieve reactie. Gaat het om geld of gaat het om het eerlijk delen van ons gezamenlijk bezit van de aarde?

Dinand

  • di. 21 dec. 2021 10:58:35

Het gaat niet om geld (een token waarmee we met elkaar handelen), het gaat om bezit (een claim die ik heb op een deel van de aarde en haar grondstoffen). Voordat ik in deze reactie een volledige blog ga schrijven: dit is dus waar ik over ga schrijven.

Arjen

  • di. 21 dec. 2021 13:48:40

Heel boeiend onderwerp. Wel enorm groot. Ik ben erg benieuwd naar je volgende blogs. En over je idee tegen rente; daar zal Erdogan het vast ook mee eens zijn ;-)

Leuk dat je ook naar oudere bronnen kijkt. Een mooie tegenhanger van Henry George uit dezelfde periode is misschien wel Andrew Carnegie. In zijn Gospel of Wealth beschrijft hij ook de ontwikkeling van vermogen en rijkdom, met ook de nadelen ervan (waaronder de kloof tussen arm en rijk). Zijn overtuiging was echter dat de samenleving er wel op vooruitging. Daarbij heeft hij wel duidelijke ideeën over hoe dat vermogen gebruikt moet worden: liefdadigheid en investeren in projecten die de samenleving ten goede komen, en vooral niet teveel nalaten aan je kinderen...

Dinand

  • di. 21 dec. 2021 15:31:17

Dank voor je reactie Arjen. De vergelijking met Erdogan hoorde ik laatst ook al, ik snap hem niet helemaal. Erdogan is een verschrikkelijk despoot en dictator en het maakt me niet zoveel uit wat hij waar dan ook van vind.

Ik ga Andrew Carnegie zeker ook lezen. Mijn vermoeden is dat Andrew en ik het eens zijn over bezit maar niet over democratie. Mensen met bezit zijn goed in het hebben van bezit maar dat maakt ze nog geen expert op het gebied van publieke financiën of infrastructuur. Projecten die de samenleving ten goede komen kunnen we prima langs democratische weg als samenleving financieren waarbij we via de stembus controle hebben over welke projecten dat dan zijn. Dat democratische aspect mist bij "liefdadigheid en investeren in projecten die de samenleving ten goede komen".

Nico

  • di. 21 dec. 2021 15:46:25

Terug bij de kern. Mooie beschouwing. Alhoewel het vraagstuk meer weg heeft van Filosofie dan van Finance. Kapitalisme is immers het verlengstuk van onze cultuur van individulisme en de denkstroming dat dat de samenleving het meest profiteert als een ieder voor zichzelf opkomt. Rente is uiteraard het vergoeden van het risico dat het individu loopt.

Mijn gevoel is dat de wereld niet persee zit te wachten op een briljant ingeving; er zijn al veel alternatieven brschreven. De bundeling is wellicht nog een stap maar de echte uitdaging is het aan de man brengen.

Dit vraagt om stapsgewijze introductie in alle lagen van onze samenleving; politiek, fiscaal, media, onderwijs, opvoeding en beloningschemas.

Of je ontwikkelt een cryptomunt.. lijkt mij makkelijker.

Dinand

  • di. 21 dec. 2021 15:59:35

Rente is uiteraard het vergoeden van het risico dat het individu loopt.

Dit is één van de denkfouten die gemaakt worden volgens mij. Er is meer vergoeding in de vorm van rente dan puur het risico dat het individu loopt.

Mijn doel is absoluut niet een briljante ingeving maar juist de vraag "vermogensbelasting hoe?". Het is zo'n logische stap, één die we moeten zetten.

Of je ontwikkelt een cryptomunt.. lijkt mij makkelijker.

Cryptomunten zijn zeer zeker geen oplossing hiervoor. Bedankt voor je suggestie, ik ga hier een blog aan wijden; het is een mug die ik blijf doodslaan.

Banken hebben grofweg 2 functies: het beheren van de betaalinfrastructuur en middleman zijn voor lenen/uitlenen van vermogen. De 1e functie kost geld, de 2e levert geld op, maar ze kunnen niet zonder elkaar. Cryptomunten zijn een vervanging voor de 1e functie, het probleem van onverdiend inkomen (huur, rente, divident, etc) zit in de 2e functie. We kunnen de complete betaalinfrastructuur vervangen, waarna we via de nieuwe betaalinfrastructuur huur aan onze huisbazen betalen. Er is exact geen probleem opgelost behalve dat het klauwen energie kost, want dat is hoe crypto is opgezet.

In bitcoin (to name one) is de accumulatie van vermogen momenteel groter dan in reguliere biljetten. Dus zowel theoretisch is er geen reden aan te nemen dat bitcoin iets tegen accumulatie doet en we zien het niet in de praktijk, ergo, het is geen oplossing.

De betaalinfrastructuur moet niet aangepakt worden maar de accumulatie van bezit. Crypto is geen oplossing. Crypto moet gisteren doodgaan in een vuur.

Edit: Margrit Kennedy omschrijft in haar boek de voor/nadelen van lokale valuta die gekoppeld zijn aan vermogensbelasting inclusief enkele voorbeelden uit de praktijk. Hier is overigens geen cryptovaluta voor nodig, dit kan prima via een overheid/stichting/iets democratisch en een ouderwetse database + app + muntjes.

Edit 2: de suggestie van Nico was natuurlijk satire. Mijn excuus. Ik zal branden. Alsnog is een blog over crypto in de maak, het is een mug die steeds weer doodgeslagen moet worden.

Bram

  • di. 21 dec. 2021 18:35:47

Deze kon ik waarderen.

Dinand

  • di. 21 dec. 2021 20:07:36

Dank je Bram.

Bianca

  • di. 21 dec. 2021 20:52:38

Het probleem met geld is dat het op zichzelf niets is, het geeft slechts een suggestie. En daarom is het net als iedere drug (uitweg uit de werkelijkheid) verslavend. Wie heeft zal meer willen en daarbij in veel gevallen desnoods over lijken gaan. Maar wie niet heeft moet zijn best doen het te krijgen omdat het in onze maatschappij die is gebouwd op geld toch echt wel nodig is om in basisbehoeften te kunnen voorzien. Daarom zit een KWART van de jongeren inmiddels aan de cryptomunt. Hun zuurverdiende echte geld dat ze over houden omdat ze geen huis kunnen betalen en nog bij moeders wonen wordt omgezet in crypto waardoor de al-rijken de waarde van hun bezit zien vermeerderen. Geld is massahysterie. Zodra de werkers door krijgen dat anderen rijk worden van hun arbeid, zouden ze massaal over kunnen stappen op ruilhandel en weer voldoende hebben. Maar alles hangt samen. Geef het volk brood en spelen (of in ons geval een minimaal salaris, Netflix en praatprogramma's waarin meningen tot feiten verworden) en ze blijven de rijken spekken. Knappe kerel die dit weet te doorbreken.

Denk er gerust over na, want af en toe zijn er knappe kerels die de wereld veranderen!

Henry - die maffe oom.

  • di. 21 dec. 2021 21:11:24

Twee type reacties.

  1. Als je wordt geboren zijn, als je goed doordenkt, de Aarde, arbeid en het geld een geschenk. Daar dien je niet in te handelen. Een voorbeeld. Als en eigenaar een bedrijf verkoopt zijn de medewerkers handelswaar. Als je grond koopt en verkoop voeg je geen waarde toe aan de samenleving. We hebben bij het Veerhuis dus zowel de grond als het Veerhuis zelf onverkoopbaar gemaakt. Zoals ik dat ook bij Mywheels al getest had. MyWheels "dreigt" nu de grootste te worden in NL, omdat ik geen koper hoefde te vinden die het bedrijf overnam maar iemand (de huidige directeur) die passie voor het vak had en de interesse om de ziel van het bedrijf te koesteren. Iemand die een bedrijf koop runt een bedrijf vanuit financieel belang. Ik zeg dan ook altijd: "Niet kosten gaan voor de baten uit", maar "Relaties gaan voor de baten uit en dan kun je niet meer failliet".
  2. Als tweede punt even over het belastingsysteem. Er zijn inderdaad dingen te bedenken om het belastingsysteem beter / eerlijker / duurzamer in te richten. Daar ligt echter niet de oplossing. Elke aanpassing leidt ertoe dat het primair denken vanuit geld in stand wordt gehouden. We hebben een weg te zoeken die de liefde en een nieuwe bewustzijn aanspreken. Daar is moed voor nodig. Dat is een van hoofdgedachten van mijn krui-tocht naar Parijs. We zijn met bekende theatermakers in gesprek om hier een doorlopende theatervoorstelling van te maken. Elke dag van de tocht laten we zien hoeveel mooie mensen al bezig zijn om mooie dingen te doen voor de Aarde. Theater is een kunstvorm die mensen aanspreekt op gevoel en emotie. Met debatteren gaan we het niet meer redden; ons denken heeft de verbinding met het gevoel verloren. En . . . klopt het wat ik allemaal beweer. Gelukkig ga ik daar niet over. Tot zover even. Groet Henry

Dinand

  • di. 21 dec. 2021 21:33:41

Bedankt voor je reactie Henry.

Voor een heel groot deel ben ik het met je eens en vinden we elkaar. Juist de medemenselijkheid, het samen mens zijn op deze gekregen aarde, is wat er mist. Die ontmenselijking (ik bezit een huis en lease dat aan jou voor een deel van jouw arbeid) moeten we herstellen.

Maar tegelijkertijd zijn er nu, acuut, mensen die zo extreem benadeeld worden door de manier waarop we de economie ingericht hebben dat er ook eerste stappen nodig zijn. Ik zie het terugdringen van vermogensongelijkheid als zo'n eerste stap in de hoop dat we ooit op een punt komen dat we bezit helemaal niet meer zo belangrijk vinden.

Dirk Schut

  • wo. 22 dec. 2021 11:28:00

Ja, zo veel ja! Ik ben juist aan de slag gegaan in de financiële sector om zelf die verandering te kunnen voeden en ben bezig met actuariële opleidingen en mijn plan is om binnen mijn detacheerder (en hopelijk later ook vakgenoten) maatschappelijke betrokkenheid op te dringen in de vorm van een podcast (nog in ontwikkeling) en wie er maar wil luisteren naar mijn zeepkist.

Dinand

  • wo. 22 dec. 2021 11:33:45

Ja, zo veel ja! Ik ben juist aan de slag gegaan in de financiële sector om zelf die verandering te kunnen voeden en ben bezig met actuariële opleidingen en mijn plan is om binnen mijn detacheerder (en hopelijk later ook vakgenoten) maatschappelijke betrokkenheid op te dringen in de vorm van een podcast (nog in ontwikkeling) en wie er maar wil luisteren naar mijn zeepkist.

Lekker. Goed om te horen. Pak ze.

Laten we elkaar op de hoogte houden bij relevante ontwikkelingen.

michiel

  • do. 6 jan. 2022 14:58:54

https://www.goodreads.com/book/show/6617037-debt

Grote aanrader. Te leen als luisterboek via de online bibliotheek.

Ben benieuwd naar het vervolg van deze zoektocht!

Dinand

  • do. 6 jan. 2022 20:39:54

@Michiel

Dank!

Wat is de reden dat dit boek je aanspreekt?

Plaats een reactie

Notificaties

Schrijf je in voor de email notificaties en ontvang een berichtje als er een nieuw artikel op dinandmentink.nl staat.

Schrijf je in

Volgend artikel

eafe24f5acda62c0

Brief KIVA

Onderstaande brief is, vergezeld van een gift-card twv $750,--, aangeboden aan Navigators studentenvereniging Enschede. Dit is gebeurd op 13 november 2013 tijdens de constitutieborrel van bestuur Euving. Voor meer informatie over Kiva zie kiva.org. Enschede, 13 november 2013 Waarde leden der Navigators studentenvereniging Enschede, Waarde bestuur der Navigators studentenvereniging Enschede,