
Kapitalisme, finance, rente; een nieuwe zoektocht
Finance heeft sinds mijn studie mijn interesse. Sinds enige tijd heb ik steeds meer moeite met hoe de wereld financieel werkt, gebaseerd op eindeloze groei en rente. Dat moet anders. "Hoe?" en "Wat kan ik doen?" is momenteel mijn zoektocht.
- di. 21 dec. 2021 08:00:00
- Kapitaalidiotie
Omdat onderstaand voor mij een zoektocht is vind ik het moeilijk onder woorden te brengen. Deze blog is dus wat lang en rommelig. Ik wilde vooral -ergens- beginnen met schrijven, dus bij deze.
Zo'n gevoel; er klopt iets niet
Geld moet ons als mensen helpen, is geen doel in zichzelf.
Finance heeft al lange tijd mijn interesse. Mijn master was Financial Engineering, wat zich bezighoudt met het zware rekenwerk bij banken en verzekeraars. Mijn studie bestond uit wiskunde en modellen voor risico, financiële producten, etc. Ik heb nachten doorgehaald bij het programmeren/modelleren van complexe financiële producten. Woest interessant, vind ik no steeds.
Al tijdens mijn studie wilde ik niet gaan werken in de financiële sector (hoe interessant de materie ook is) en zodoende kwam ik terecht bij Lendahand waar we poogden iets goeds te doen. Finance is niet een doel op zich maar een middel, voor mensen.
Tegen het eind van mijn studie was het mijn oom Henry die mij al eens wees op het werk van de duitse Margit Kennedy en de gevolgen van rente, de verwachting van eindeloze groei en onverdiend inkomen uit vermogen. Haar boek Interest & Inflation Free Money (pdf gratis beschikbaar) is wat obscuur, maar een aanrader. Oom Henry is overigens een beetje maf, hij is van intentie komende zomer met een kruiwagen aarde naar Parijs te lopen. Zit ook een heel verhaal achter, tip. Henry is overigens niet de enige in mijn omgeving die tegen die finance aanduwde; mijn schoonmoeder kon er ook wat van. Of Gert Jan die er op stond dat ik Shane Claiborne las.
Na mijn studie werkte ik bij Lendahand. Daar wilden we met microkrediet, leningen aan ondernemers in ontwikkelingslanden, een positieve impact hebben op de wereld. Supertof. Maar het begon mij op enig moment te knagen. De winst die Lendahand maakt, door wie wordt die eigenlijk betaald? Aan wie? De winst die Lendahand maakt komt uit de rente van de ondernemers waar leningen aan verstrekt worden. Boeren in India bijvoorbeeld. Of sandalenmakers op de Filipijnen. Die rente is deels winst voor Lendahand en deels een uitkering aan de uitleners. Dat zijn spaarders en investeerders in Nederland. Hoe goedbedoeld ook, ik denk dat ik daar niet meer achter sta. Één stuk uit mijn masterthesis (over de sociale impact van microkrediet) blijft me steeds bij:
Microkrediet wordt vaak gebruikt voor consumptieve doeleinden, niet voor het starten van een bedrijf. Veel "micro-ondernemers" geven aan dat ze het liefste willen werken bij de overheid, dat geeft stabiel inkomen.
Laat dat eens op je inwerken. Misschien is het wel zo dat mensen die geen inkomen hebben geen lening nodig hebben, maar geld, een eerlijk inkomen. Wat is microkrediet dan, anders dan een volgende manier waarop we rente kunnen ontvangen van mensen zonder vermogen? Natuurlijk; Lendahand richtte zich toen expliciet op bedrijfsleningen, geen microkrediet. Maar een deel van die bedrijfsleningen lijkt wel heel erg veel op microkrediet. Het is tof om overtollig kapitaal (spaargeld en investeringen) te gebruiken om een probleem op te lossen, maar misschien is overtollig kapitaal wel het probleem.
Begrijp me niet verkeerd, we deden bij Lendahand mooie dingen en zonder mij doen ze dat nu nog steeds. Maar ik vraag me af of dit soort leningen niet een goed middel voor het verkeerde probleem zijn.
Rente, inkomen uit vermogen, is een probleem
Leningen zijn niet de oplossing, vermogensongelijkheid is het probleem.
Al tijdens mij studie maakte ik ooit deze "Grafisch Gepauper" Over Rente. Het verschijnsel van geld ontvangen waar je niets voor doet hing toen blijkbaar al in mijn hoofd.
Onderhand ben ik er van overtuigd dat de manier waarop onze wereld financieel werkt niet klopt. Gebasseerd op eindeloze groei en rente, onverdiend inkomen.
Dat is overigens zeer zeker niet mijn eigen idee en gedachte. De moeilijk te overwaarderen Henry George schreef in 1879 (!) daarover al Progress and Poverty; hoe kan het toch dat meer mensen arm worden ondanks de economische vooruitgang? Vroeg hij zich af. Piketty toonde meer recent vakkundig aan wat we al lang weten "je word rijk door rijk te zijn" en introduceerde de term kapitaalideologie. Martin Wolf schrijft er met enige regelmaat over in de Financial Times. Rutger Bregman zal er wel eens iets over vertaald hebben uit het engels.
Ik ben slechts een geïntereseerde leek die actie wil ondernemen.
Eerste stapjes
Via-via met nieuwe inzichten in aanraking.
De afgelopen tijd merk ik dat dit bij mij blijft borrelen. Vermogensongeleidheid is een probleem. Ik wil hier iets mee. Dus ik ben -ergens, waar dan ook- begonnen.
Op dit moment betekent dat voor mij vooral nog leren. Ik lees veel. Een kleine greep met aanraders; Piketty (goede samenvatting) had ik natuurlijk al gelezen, ik bezocht een lezing van hem in Rotterdam. Doe dat als je een keer de kans heb. Recenter las ik Hoe ik toch huisjesmelker werd van Hans De Geus over de gevolgen van woonarmoede en ongelijkheid. Essence of Progress and Poverty heb ik intussen besteld bij de lokale boekhandel.
Theoloog Alain Verheij schrijft momenteel GELD EN GO€D, waar ik mocht meelezen en wat financiele input leveren doen deed.Woest leerzaam. Deze theologische dimensie is stiekem belangrijk voor me; de manier waarop we omgaan met geld is niet alleen een praktisch probleem, het tast onze menswaardigheid aan.
Alain bracht me in contact met econoom Paul Schenderling, wat mij de gelegenheid gaf om een uur vragen te stellen en aantekeningen te maken. Paul is bezig met post-groei, hoe geven we economie vorm die niet gebasseerd is op groei?
Onderhand had ik de smaak te pakken, trok dus de stoute schoenen aan, en klopte aan bij Antonie Fountain. Hij is actief bezig met verbetering in de cacaosector. Waar ik de werkvorm "uur vragen stellen, stilzitten en aantekeningen maken" weer hoop te herhalen. Ik eindig tot dusver elke keer nog met een stapel leessuggesties en nieuwe inzichten. Vanuit een overtuiging heeft Antonie handvaten gevonden om "iets te doen". Daar kan ik van leren.
En nu?
Vermogensbelasting is een goed begin. Hoe regelen we dat?
Op dit moment ben ik vooral bezig met "lijntjes uitgooien". Ik verzamel leesmateriaal om me te verdiepen. Ik ben actief op zoek naar mensen die mijn gedachten kunnen vormen. Economen die beter dan ik zien wat het probleem is. Activisten die hun stem gevonden hebben, over hoe zij begonnen zijn en wat effectief was. Ik weet nog niet zo goed waar dit gaat eindigen, maar ik ben actief op zoek.
Ik ben nog op zoek naar een fiscalist om eens vragen te stellen over belasting; hoe zou een verandering van belasting in z'n werk gaan? Ik zou wel eens willen spreken met een communicatiestrateeg; het is in Nederland volkomen onmogelijk om het te hebben over vermogensbelasting, terwijl het zo logisch zou zijn, waarom? En misschien politiek strategen, waarom stemmen mensen toch steeds tegen hun eigen portemonnee? Als iedereen voor z'n eigen zou stemmen zouden we sinds het algemeen kiesrecht vermogensbelasting hebben.
Mocht je zo iemand kennen of zijn en wel eens met me van gedachten willen wisselen? Contactpagina hiero kom maar door. Of reageer hieronder als je nog andere suggesties hebt.
Maar ik ben ook aan het schrijven geslagen. Deze blog was natuurlijk één draak van een slingerend gedrocht dat van hot naar her gaat. Ik wilde ergens beginnen en dat was moeilijk. Intussen ben ik begonnen met het schrijven van een serie blogs. Vooral om mijn eigen gedachten op een rij te zetten. Maar ook om iets te hebben waar ik naar kan verwijzen tijdens verjaardagen en lunches. Onderwerpen die voorbij gaan komen zijn: wat is rente? Verborgen vormen van rente. Rentenieren, wie betaald daar eigenlijk voor? Erfbelasting. Verborgen/externe kosten. Vrijheid en overheidsingrijpen. Maar ook over wonen, hypotheken, leencapaciteit, grondprijs en de huidige "lage rente".
Het is een ontzettend goed idee om minder belasting te heffen op arbeid en meer op vermogen. Vermogensbelasting dus. Voor de overgrootte meerderheid van de mensen in Nederland voordeliger. Waarom is niemand hier voor? Waarom is er niet één politieke partij die hier een punt van maakt? Hoe verander je de publieke perceptie van "sterftaks", "belasting op succes" en "dubbele belasting" naar "belast onverdiend inkomen" en "belast stilzitten, niet werken". Dit zijn onderwerpen waar ik de komende tijd meer over ga onderzoeken en schrijven.
Oh. Ik zoek nog een naam voor deze blogserie. "Kapitalisme", vind ik te saai. "Eet de rijken", "fuck huisjesmelkers" of "rol de guillotines naar buiten" zijn daarentegen niet saai maar wat heftig. Heb je een beter idee? Ik hoor het graag. Tot die tijd gebruik ik mijn rest-categorie #meuk.
Plaats een reactie