Nederland ongelijkheidsland; de plek van je wieg

De toegevoegde waarde van Schimmelpenninck zit voor mij vooral in de interviews en portretten. Korte bespreking van Sander en de kloof aflevering 1. #sanderendekloof.

za. 22 jan. 2022 09:30:00
Kapitaalidiotie

Donderdag keek ik met plezier naar de eerste aflevering van Sander Schimmelpenninck's "Sander en de kloof". Niet gezien? Ik kan het aanraden, het kost je maar 40 minuten, dus je verveelt je geen uur.

Terugkijken: de plek van je wieg.

Enkele portretten

In de eerste aflevering kijken we naar een aantal portretten. Sander spreekt met zijn ouders, wat vrienden, gooische jongeren en een amsterdamse zuidas vermogensplanner. Allemaal mensen aan de lekkere kant van de vermogensstreep.

Met deze mensen spreekt Sander over de grote erfenissen die ze hebben gekregen, of nog verwachten en hoe goed ze het hebben getroffen door in een warm nest geboren te zijn.

Wat ik tof vind aan deze aflevering is dat Sander in gesprek gaat met ouders, vrienden, zijn netwerk. Dat hij hen hierbij laat spreken, wat zij vinden over de kansen die ze gekregen hebben. Maar dat hij ook tegengas geeft. Hoogtepunt van de aflevering vond ik zijn gesprek met een bevriend vermogensplanner (iemand die ouders helpt erfbelasting te ontduiken). In antwoord op de vragen van Sander over erven en erfbelasting ratelde de vermogensplanner kritiekloos domreden #2, #5 en #22b op om vermogen in stand te houden en vooral niet te belasten.

De frustratie bij Sander als hij de vermogensplanner van repliek dient hangt voelbaar in de lucht terwijl hij in korte zinnen alle domredenen fileert.

Toegevoegde waarde; inzicht in gedachten

Laten we eerlijk zijn. Sander verkondigt een mening die ik al -lang- ben toegedaan. Ik kijk dus ook niet om rationeel iets nieuws te leren. Ik ben vooral benieuwd naar de overwegingen. Waarom vind de bezittende klasse dat ze recht hebben op het werk dat anderen doen? Waarom zijn niet-bezitters zo fel tegen vermogensbelasting, terwijl die zo evident in hun voordeel zou zijn.

Ontluisterend in dit verhaal vond ik 2 dingen, de vader van Sander, en Sander zelf.

De vader van Sander valt meteen op. Hij is het met Sander eens dat de kloof te groot geworden is. Het is ook in het voordeel van de bezittende klasse om een land te hebben met rust en regelmaat. Delen van het vermogen is nuttig als het de rust bewaard en het is economisch goed als mensen denken dat ze vooruit kunnen komen. Denken? Nee, dat mensen vooruit kunnen komen! verbeterd Sander hem. Ja, oh ja, dat is waar ook.

Maar Sander komt er zelf, ondanks zijn merocratische en liberale insteek, ook niet fantastisch uit wat mij betreft. In gesprek met een zuidas-coach omschrijft Sander zijn reden om de kloof te willen verkleinen; "Anders breekt de pleuris uit en komen ze (de onvermogenden) het geld halen. Persoonlijk zou ik nog andere redenen kunnen noemen om de vermogenskloof te dichten; menswaardigheid en emancipatie staan dan bovenaan. Tuurlijk, Sander noemt ook andere redenen, maar dit steekt mij toch.

Ik vind het tof, en leerzaam, dat dit zo getoond word. Het had ook mooier in elkaar gemonteerd kunnen worden om deze felle randjes wat weg te poetsen en Sander/familie/vrienden er beter uit te laten komen. Dat is niet gebeurd, daardoor geeft het een rauwer beeld. Dit is hoe de bezittende klasse over ons werkers denkt. Die gedachte bekruipt mij oprecht, maar ik hoop van harte dat ik daarin nog verbaast ga worden in volgende afleveringen. We zullen zien.

Tot dusver een, voor mij, interessante serie.

Het 2e scherm

Minstens net zo interessant vind ik het "2e scherm". De twitter hashtag #sanderendekloof en de comment secties. Veel positieve reacties. Maar ook weer, hoe kan het ook anders, mensen zonder vermogen die domredenen #2, #3 en #17 aanvoeren vermogen niet te belasten. Ik heb de stoute schoenen aangetrokken en heb sommigen om uitleg gevraagd. Waarom vind je dit nu? Of; je hebt deze aflevering gezien en denkt nu anders, waarom? Ik ben daar benieuwd naar.

Paar kritische noten

Dan zijn er nog 2 kritische noten die ik toch graag wil plaatsen.

In de serie gaat het over het belasten van vermogen, waarbij continu de erfbelasting onder vuur ligt. Het belasten van vermogen an sich word niet genoemd. Dat vind ik raar. De erfbelasting is eenmalig, maar het is bij leven prima mogelijk om voortdurend die vermogens te belasten. Dat is moeilijker te ontduiken en je voorkomt dat er uberhaubt veel te erven is. Dat die vermogensbelasting er zo gemakkelijk van af komt snap ik niet.

Het tweede puntje is een nitpick maar ik sta stevig op deze heuvel. De trailer van de serie zegt "Sommige mensen hebben een gemakkelijk leven, dat is omdat ze vermogen hebben in de vorm van huizen, aandelen en crypto's. Vermogen dat ook nog eens goed rendeert". Ook vaker in de serie komt deze uitspraak terug. Ik kan het niet genoeg benadrukken, maar; crypto 👏 valuta 👏 renderen 👏 niet! Er is geen onderliggende business waarbij iets verdient wordt, er is enkel sprake van koerswinst (of verlies). Cryptovaluta, zoals bitcoin, zijn een speculatie, geen investering. Deze rendeert niet, maar fluctueert alleen. Dat is iets anders. Je verdient geen geld doordat er winst gemaakt wordt maar omdat een andere loser jou nog meer wil betalen voor hetzelfde digitale muntje. Mocht je je afvragen waarom ik hier zo'n punt van maak; alsjeblieft investeer nooit in crypto. Investeer uberhaubt nooit in crypto.

Dat was em voor nu. Ik kijk uit naar volgende week.

Wat viel jou op?

Tevens ben ik van mening dat cryptovaluta vernietigd moetende worden.

Terug naar Kapitaalidiotie

Reacties

Plaats reactie

Dirk

za. 22 jan. 2022 17:51:48

Ik heb nog niet gekeken (staat nog op de lijst voor solo kijk avonturen), maar ik ben benieuwd. Ik hoop dat de serie verder nog ingaat op het ontbreken van de vermogensbelasting en de noodzaak er van (en het ontbreken er van).

Ben jij van plan om politiek actief te worden om dit soort ideeën te verwezenlijken?

Dinand

ma. 24 jan. 2022 22:09:35

Is één van de dingen die ik nu onderzoek. In alle eerlijkheid denk ik dat ik politiek ontzettend zwak ben, maar je kunt politiek actief zijn zonder in de politiek te gaan. B.v. bij denktanks of wetenschappenlijke instituten van partijen. Een zoekrichting voor mij is nu in de richting van politieke communicatie; hoe werken focusgroups? Hoe zou een onderzoek naar "de meest effectieve woorden om vermogensbelasting te omschrijven" eruit zien?

Dirk

di. 25 jan. 2022 22:09:32

Ik denk dat het wel waard zou kunnen zijn om te kijken rondom framing bij nucleaire energie. Dit is een bijna net zo omstreden onderwerp als vermogensbelasting. En toch staat het op de agenda van de regering... (Al houd ik er niet mijn adem voor in, gezien de resultaten van de kabinetten Rutte I~III en D6Y).

Dinand

wo. 26 jan. 2022 17:19:34

Wellicht.

Deze staat ook nog op mijn lijst: https://libris.nl/boek?authortitle=kaj-leers/megafoonpolitiek--9789048540389#.

Ron

zo. 23 jan. 2022 09:45:02

De angst van Sander dat "ze het komen halen" lijkt zijn motivatie te zijn om naar nivellering te streven. Lijkt me geen goed uitgangspunt. Rechtvaardigheid, gelijke kansen worden hierdoor wat ondergesneeuwd.

Dinand

ma. 24 jan. 2022 22:11:27

Eens.

Overigens is het zeker zo dat Sander ook andere punten noemt. En het feit dat het wél zo uitgezonden word vind ik sterk. Moet gezegd worden.

Huib

zo. 23 jan. 2022 20:38:02

Van harte mee eens dat de kloof kleiner moet, nu uit alle Nibud-sommetjes blijkt dat de onderkant het financieel te lastig heeft en de publieke voorzieningen steeds meer piepen en kraken. Vermogen meer belasten lijkt me daar een logische oplossing voor, al helemaal omdat de euro waarvoor gewerkt is nu zwaarder belast wordt dan de euro die als vermogensrendement binnenkomt. Ik ben het alleen niet eens met de suggestie die Sander en andere D66-angehauchten wekken dat de kansengelijkheid hersteld zal worden door de vermogens weer netjes te nivelleren.

De meritocratie waar we dan vervolgens aan overgeleverd zijn, en nu voor een groot deel al aan overgeleverd zijn, stratificeert onze samenleving op basis van opleidingsniveau. Is die nieuwe ongelijkheid niet minstens een even groot probleem en misschien nog wel giftiger voor de samenleving?

Dinand

ma. 24 jan. 2022 22:14:30

Ik ben het alleen niet eens met de suggestie die Sander en andere D66-angehauchten wekken dat de kansengelijkheid hersteld zal worden door de vermogens weer netjes te nivelleren.

Deels eens. Ik ben ook geen D66'er. Het zal niet alles doen, netwerk en opvoeding scheelt een enorme bak. Maar een belastingverschuiving naar vermogen zal wel meer besteedbaar inkomen overlaten bij lagere inkomens. Wat b.v. het gemakkelijker maakt om met een bijbaan je studie te betalen. Slechts 1 voorbeeld, maar meer besteedbaar inkomen bij die lagere inkomens doet een hoop.

Dirk

zo. 23 jan. 2022 22:54:34

Nu ik de aflevering inmiddels heb gezien bespeur ik wel bergen boter op hoofden en een heel sterk NIMBY effect. Het komt er op neer, ja het moet eerlijker, maar niet bij halen aub. Ook over de motivatie valt te spreken over de plank misslaan. Tuurlijk kun je wel een keer nivelleren, maar als je er niet voor zorgt dat het effect periodiek wordt herhaald, ben je binnen een paar jaar weer terug bij af. Het is nou eenmaal de werking van kapitalisme om welvaart en waarde te concentreren. Kapitalisme in haar puurste vorm neigt naar monopolie. In Nederland hebben we manieren (lees: belastingen) die dat tegengaan, maar niet sterk genoeg om de kloof te voorkomen. Ik denk overigens dat het belasten van vermogen niet het enige is dat dit probleem kan oplossen. Beide zijden van de kloof moeten meer nader tot elkaar kunnen komen. Ik ben benieuwd of er al onderzoek is gedaan naar de effectiviteit van de opsporing van uitkeringsfraude. Heeft het zin om bij de kale koppen in dit land te controleren of elke cent correct is? (Het bekende probleem met de boodschappen tas). "We" hebben als land aangegeven dat we 'uitkeringsfraude' verschrikkelijk vinden (althans, de ophef en de verkiezingsresultaten van de VVD laten dat zien). Maar Welk verschil maakt dit? Wat kost het de maatschappij om onderzoek te doen naar uitkeringsfraude. En wat levert onderzoek naar andere fraude op (Siewertwaarblikftde9miljoen*rochel, ahem, naar kuchje)? Valt hier niet een economische berekening op te maken?

Dinand

ma. 24 jan. 2022 22:17:23

Tuurlijk kun je wel een keer nivelleren, maar als je er niet voor zorgt dat het effect periodiek wordt herhaald, ben je binnen een paar jaar weer terug bij af.

Als je hiermee bedoelt dat alleen de erfbelasting niet voldoende is. Eens. Vermogen an-sich moet ook belast worden zodat die enorme ophoping al niet plaatsvind.

Ik heb het idee dat dat wel bedoeld word, maar het frame is steeds op erfbelasting en dat vind ik wel jammer. Belast die vermogens nou toch gewoon.

Ik ben benieuwd of er al onderzoek is gedaan naar de effectiviteit van de opsporing van uitkeringsfraude.

Hier is al veel over geschreven en gedacht op correspondentachtige platformen. Ook als het b.v. gaat op bijstand recht hebben en ook daadwerkelijk krijgen. De gemeente (met name armere gemeenten, jeej #segregatie) komen langs bij mensen om te controleren of er meerdere tandenborstels staan. Dat soort kleinering begint nu een beetje het daglicht te zien maar mensen in de bijstand weten dit al lang en in eerlijkheid; de SP zegt dit al heel lang.

En wat levert onderzoek naar andere fraude op (Siewertwaarblikftde9miljoen*rochel, ahem, naar kuchje)? Valt hier niet een economische berekening op te maken?

Is ook veel over geschreven. De hoeveelheid resources om kleinfraude (de bijstandsboodschappentas) op te sporen staat in geen verhouding tot die van Siewertfraude. Siewert gaat tot dusver altijd vrijuit.

Bianca

di. 25 jan. 2022 22:00:21

Ik had eerst je blog gelezen en ben toen pas gaan kijken. Ik keek dus wellicht wat vooringenomen. Maar mooie televisie! Wat mij opvalt is dat dit rijkeluiszoontje uit zijn bubbel is gestapt en tot conclusies komt die hij daar niet heeft geleerd. Zelf geeft hij aan dat hij op de 'gewone' dorpsschool juist degene was die apart was met zijn kasteel. Hij wilde het liefst, net als zijn vriendjes, ook in het dorp wonen zodat hij steeds met hen kon spelen. Als kind zag hij de kloof anders! Bij de Zuidascoach geeft hij ook aan als belangrijk dat er geen contact (meer) is tussen de twee groepen. Dat ze het anders komen halen noemt hij wel, maar ik geloof dat hij het toch vooral 'niet eerlijk' vindt. Zijn uitspraak 'waarom vinden we het logisch dat een euro waarvoor wordt gewerkt meer wordt belast dan een euro waarvoor niets wordt gedaan' vond ik wel een mooie. Duidelijker kun je het niet stellen. Ik betwijfel of hij het hier alleen over de erfbelasting heeft. Hij ziet ook als gevaar dat rijke, verwende jongeren komen bovendrijven voor taken waarvoor ze niet de competenties bezitten omdat de goeden niet de kans hebben gekregen om op die plek te komen. Daarin zie ik twee dingen: Hij ziet dat de rijken verwend zijn en hij diskwalificeert de armen niet. (Zoals zijn golfmaatje dat zegt dat iedereen hetzelfde kan bereiken als hij, als hij maar hard genoeg werkt.)

Dinand

wo. 26 jan. 2022 17:23:40

Dat ze het anders komen halen noemt hij wel, maar ik geloof dat hij het toch vooral 'niet eerlijk' vindt.

Ja, wel eens hoor. Hij noemt absoluut ook andere overwegingen. En het is tof hoe hij probleemloos de erfbelastingontduikguru fileerde.

Plaats een reactie

Notificaties

Schrijf je in voor de email notificaties en ontvang een berichtje als er een nieuw artikel op dinandmentink.nl staat.

Schrijf je in

Volgend artikel

Dinand en Sander en de kloof

Kort berichtje vandaag. Daphne wees mij op "Sander en de kloof", een programma van 6 afleveringen dat vanaf volgende week op de VPRO is.