Geld werkt harder dan jij

Bedrijf van pap overgenomen of als verpleegster zorgen voor andere mensen? Het maakt nogal uit. In aflevering 4 van #sanderendekloof zien we hoe het hebben van geld meer loont dan het uitvoeren van werk.

Feb 15, 2022 08:00:00
Kapitaalidiotie

Terugkijken: Geld werkt harder dan jij

In deze aflevering zien we Madelon, die rijk wordt van bitcoin. Evenals Sander en Florentine zit ze er lekker bij; haar "geld werkt" waardoor ze zelf niet hoeft te werken. Ook zien we Jan die vrachtwagenchauffeur is en Meike, verpleegkundige. Zij moeten wél werken. Ook in deze aflevering is vooral het contrast weer heel sterk. De montage en overgangen door de VPRO zijn zó scherp.

Money-Empathy Gap

Opvallend in deze aflevering vond ik hoeveel moeite Madelon, Florentien en Sander hebben om één eenvoudig feit te benoemen "we hebben natuurlijk geluk gehad". Het lukt ze allemaal niet. Allemaal zijn ze van mening dat ze hard gewerkt hebben, een visionair inzicht hebben gehad en dat het voor iedereen mogelijk is om ook succesvol te zijn. Succes is een keuze. Het lukt ze niet om in te zien dat het erven van een bedrijf of het beginnen met een startkapitaal alles uitmaakt. Ze zien het domweg niet.

Het deed me denken aan The Money-Empathy Gap, een bekend onderzoek uit 2012 waarbij twee personen een ongelijk potje monopolie spelen. Lees het eens, aanrader. Persoon 1 begint met $2000, krijgt $200 als hij langs start gaat en mag met 2 dobbelstenen rollen. Persoon 2 begint met $1000, krijgt $100 bij start en heeft 1 dobbelsteen. Wat blijkt? Nou, voorsprongspeler 1 wint, natuurlijk, dat snapt iedereen. Zonder uitzondering wint de voorsprongrijke persoon. Opvallend is dat deze persoon vaak denkt dat hij alsnog gewonnen heeft doordat hijzelf zo goed gespeeld heeft. Sterker nog, het blijkt dat persoon de voorsprongspeler minder empathisch wordt. Al tijdens het spelen spreekt hij de pechvogel aan met opdrachten (geef mij de dobbelstenen) in plaats van vragen (mag ik de dobbelstenen) en vind dat persoon 2 niet zo moet zeuren (speel nou gewoon leuk mee), plus nog veel meer voorbeelden. De gelukrijkerd wordt minder empathisch als gevolg van rijk zijn.

Het is voor mijn idee precies deze missende empathie die we zien in geld werkt harder dan jij. Die zo treffend en duidelijk in beeld wordt gebracht. Madelon, Florentien en Sander zijn niet in staat in te zien hoeveel geluk zij gehad hebben. En delen van hun gelukvogelarij, belasting betalen over vermogen? Nee natuurlijk niet, "daar is toch voor gewerkt" dreunt Madelon domreden 2 tegen vermogensbelasting al weer op.

Geld werkt helemaal niet

Geld werkt harder dan jij is de gevleugelde uitspraak die in deze aflevering een paar keer terug komt. Als frame voor het aankaarten van vermogensongelijkheid prima. En toch blijft me iets steken bij deze benadering.

De aflevering komt niet veel verder dan "sommige mensen moeten hard werken, rijke mensen niet, en dan willen ze ook nog eens geen belasting betalen". Dat vind ik een gemiste kans die een cruciaal onderdeel van rentenierskapitalisme laat liggen; geld werkt namelijk helemaal niet, mensen werken.

Waar komt de vermogensgroei van Florentien en Sander vandaan? Simpel; rente, huur, dividend. Mensen zoals Meike, Jan, jij en ik, huren een huis om in te wonen of betalen netjes hypotheek. Als Jan werkt voor de Albert Heijn wordt er winst gecreëerd, die in de vorm van dividend aan aandeelhouders uitbetaald wordt.

Er is niet zoiets als een -neutrale vermogensgroei-. De vermogens van Florentien, Sander en Madelon groeien niet vanzelf, andere mensen werken en betalen hen daarmee. En dan willen ze ook nog eens geen belasting betalen.

Het meest toffe contrast in deze aflevering vond ik tussen Meike en Jan. Meike die zegt "ik vind het wel raar dat ik hard moet werken" en Jan zegt "mij maakt het niets uit dat anderen niet hoeven te werken". Dat verschil intrigeert mij.

During a goldrush, sell shovels.

Ten slotte. Nog iets anders. Madelon komt in deze aflevering een paar keer voorbij omdat ze geld verdiend met haar investeringen in bitcoin. Dat klopt natuurlijk niet. Cryptovaluta als bitcoin zijn namelijk helemaal geen investering, maar een speculatie.

Hier had Sander echt wel kritischer kunnen zijn en ik vind het laakbaar dat hier niet tegenin gegaan is. Met een reden.

Waar verdiend Madelon geld mee? Ik geloof niet dat dat echt met bitcoin is. Op haar website zie je dat ze cursussen over bitcoin verkoopt en biedt ze links aan naar platformen waar je crypto kunt handelen. Volgens mij verdient Madelon geen geld met bitcoin maar aan bitcoin.

During a goldrush, sell shovels.

Tijdens de goudkoorts in de Verenigde Staten zijn er een paar geluksvogels extreem rijk geworden doordat ze goud vonden. Maar weet je wie er consistent, best wel rijk, zijn geworden? Dat waren de mensen die landkaarten verkochten, schepjes, zeefjes, advies over rivieren en die een bank aanboden om het goud veilig op te slaan.

Tijdens een goudkoorts moet je schepjes verkopen.

En dát is wat Madelon en andere crypto enthousiastelingen doen: schepjes en zeefjes verkopen. Cursussen die bitcoin uitleggen, platformen om bitcoin op te handelen, betaalde links naar marketplaces. Bitcoin is een goudkoorts, mensen willen snel rijk worden, verkoop schepjes.

Verder wordt Madelon en co rijker doordat bitcoin meer waard wordt. Wanneer wordt bitcoin meer waard? Simpel, vraag en aanbod. Het aanbod staat vast (groeit slechts minimaal), kortom, bitcoin wordt meer waard doordat er meer vraag is. Bitcoin wordt alleen meer waard omdat een andere loser jou meer wil betalen dan jijzelf ooit betaalde.

Bij een eerdere afleveringen over privé onderwijs was er een grappig bij-effect. Het ging over de oneerlijke kansen tussen publiek en privé onderwijs en na de aflevering was er een recordaantal aanmeldingen bij het luzac. Oeps.

Stel je weet niets van investeren, je bent nooit 2 seconden bij mij in de buurt geweest (2 seconden is de maximale tijd dat ik bitcoin niet aan het affakkelen ben). Ik denk dat je dan "cryptovaluta zijn een goede investering" meeneemt uit deze aflevering. Helaas zijn cryptovaluta geen goede investering, of uberhaubt een investering.

Ik vrees dat Madelon onderhand weer een heel aantal ~~schepjes~~ cursussen heeft verkocht. Meer gewillige mensen die crypto kopen betekent ook dat Madelon haar portefuille weer meer waard is.

Oprecht jammer. Hetzelfde punt had gemaakt kunnen worden door Jan en Meike niet te vergelijken met Madelon maar met een willekeurige aandelenbezitter. Die wordt ook automatisch rijk, maar dan met een investering in plaats van een speculatie. En bovendien, als iemand iets persoonlijk meeneemt uit Sander en de kloof laat het dan bij de hemel niet zijn om in crypto te gaan investeren maar gewoon ouderwets saai in aandelenfondsen.

Ik geef nooit financiëel advies, maar dit durf ik te zeggen; crypto zijn geen goede investering, het is überhaubt geen investering.

Wat ik overigens ontzettend tof vind is dat Sander in deze aflevering, voor het eerst in de serie, een lans breekt voor vermogensbelasting. Niet voor erfbelasting, of het afschaffen van de jubelton maar puur vermogensbelasting. En dat is terecht, nodig en moet vaker gezegd worden. Belast vermogen.

Dan heb ik ineens zin in een potje monopolie.

Tevens ben ik van mening dat cryptovaluta vernietigd had moetende worden.

Terug naar Kapitaalidiotie

Reacties

Plaats reactie

Bianca

Feb 15, 2022 09:45:49

Een aantal interessante zaken in je reactie. Leuk! Wat voor mij nieuw is, is je verhaal over de money-empathy gap. Ik denk dat het verwant is met cognitieve dissonantie; wat je niet wil zien redeneer je weg. Het valt niet mee om te moeten leven met het gevoel dat je teert op de verdiensten van pappie en niet zélf iets bereikt hebt. Het valt niet mee om te moeten zien dat een ander het zwaar heeft (zelfs in Monopolie) daarom gaat iemand zich afschermen voor die persoon. Kennelijk is dat zelfs terug te zien in taalgebruik, de verliezer wordt gedehumaniseerd.

Waar je het ook ziet, en wat zowel jij als Sander niet zagen, is bij de vrachtwagenchauffeur. De man is één brok ingehouden agressie naar Sander. Sander confronteert hem met wat hij niet wil zien en wat hij wil ontkennen. Jan doet alsóf het hem niet interesseert dat andere mensen niet zo hard hoeven werken voor hun geld. Maar even laat hij zijn façade vallen als Sander doordramt over dat hij er iets aan moet doen. Natuurlijk is er niets aan te doen, maar mensen als Sander snappen dat niet. Ook Sander heeft geen empathie. Luyendijk verwoordde het mooi in Buitenhof met Sylvana en Neelie: 'we kunnen er niets aan doen, als we het niet hebben meegemaakt snappen we het niet.' Empathie krijg je door ervaring. Hoe meer ervaring, hoe meer empathie.

Meike, die wél empathie heeft laat even doorschemeren dat Sanders manier van denken (geld is belangrijk) niet de hare is. Haar interesseert het echt niet dat er mensen zijn die rijk zijn. Want zij is gelukkig met haar leven. Ze is gewend aan genoeg en hoeft niet meer. Dat had wat meer uitgelicht kunnen worden wat mij betreft maar ik denk dat Sander niet zag wat een pareltje hij daar te pakken had. (Past ook niet in zijn beeld natuurlijk. Ook hij vindt dat de mensen aan de verkeerde kant van de kloof de losers zijn.)

Het grappige bij-effect dan, dat is natuurlijk iets dat door de mensen die hier aan mee werkten vooraf was ingecalculeerd. Waarom denk je anders dat Madelon tegen Sander zegt dat het voor haar werk is om met hem te lunchen? Bitcoin is een piramidespel. Alleen zolang er nieuwe aanwas komt blijft het geld opleveren -maar dat hoef ik jou niet te vertellen. Sander heeft hen een groot plezier gedaan door een nieuwe laag aan te boren.

Dinand

Feb 15, 2022 15:30:06

Dank voor je reactie!

De man is één brok ingehouden agressie naar Sander. Sander confronteert hem met wat hij niet wil zien en wat hij wil ontkennen. Jan doet alsóf het hem niet interesseert dat andere mensen niet zo hard hoeven werken voor hun geld.

Ja. Wellicht. Wat ik heel erg mis in dat stuk is de rol van de vakbonden. "Wie heeft er tijd om te protesteren?". Niemand, natuurlijk, maar iedereen die tegelijk gaat staken heeft veel sneller effect, het moet alleen gecoördineerd worden. Dat is waarom de uitholling van vakbonden zo funest is. Iedereen als losse zzp'er "als ik de opdracht niet doe dan gaat iemand anders die KM toch rijden", zegt Jan, is precies de verdeel en heers waar Ahold blij van wordt.

Meike, die wél empathie heeft laat even doorschemeren dat Sanders manier van denken (geld is belangrijk) niet de hare is. Haar interesseert het echt niet dat er mensen zijn die rijk zijn. Want zij is gelukkig met haar leven. Ze is gewend aan genoeg en hoeft niet meer. Dat had wat meer uitgelicht kunnen worden wat mij betreft maar ik denk dat Sander niet zag wat een pareltje hij daar te pakken had.

Ja, dat is wel waar. Er is helemaal niets mis met genoeg. Dat is niet een boodschap die aan Meike verteld moet worden (blijkt duidelijk), maar juist aan de andere kant van de kloof. Jan had dit overigens ook door "rijk zijn in je eigen hoofd" waren zijn woorden.

Bram

Feb 16, 2022 09:24:54

Hoi,

Twee vragen:

Je noemt domreden 2 tegen vermogensbelasting, wat is het volledige lijstje?
Jij hebt iets tegen crypto.

Dinand

Feb 16, 2022 09:31:36

Zie het overzicht kapitaalidiotie, nog te schrijven.

Terechte vraag. Dat is een blog die ik nog ga schrijven. dUbBeLe bELAsTiNg en dAaR iS tOcH vOOr GeWeRKt zijn in ieder geval 2. Dit is blog 1 van praktische kapitaalidiotie.
Klopt. Wat is de vraag? Het antwoord is: "crypto is een woest energieverslindende speculatie die geen oplossing biedt voor een niet bestaand probleem". Blog 4 van praktische kapitaalidiotie.

Bram

Feb 16, 2022 18:42:31

Check
De vraag werd halverwege een constatering, maar eens dat crypto geen investering is. Een brede analyse van welke activiteiten maatschappelijke waarde toevoegen en welke niet zou interessant zijn. Punt is alleen dat je dat niet objectief kunt doen. Gelukkig heb ik van Tjeenk Willink ('Groter denken, kleiner doen') geleerd dat juist de normatieve keuzes ons als Nederland pas verder gaan helpen, dus wanneer de analyse niet objectief is zie ik dat inmiddels niet meer als een probleem.

Tot slot: goeie blogs, dit probleem verrijkt m'n leven.

Dinand

Feb 16, 2022 19:42:45

Dank je 😊.

Tjeenk Willink voeg ik toe aan mijn leeslijst, is dat een aanrader?

Bram

Feb 16, 2022 21:05:30

Jazeker. Kort boekje, veel inhoud :)

Dirk

Feb 16, 2022 14:52:02

Ja, deze aflevering was smullen. het doet mij overigens denken aan een breder (a)sociaal verschijnsel: privilege.

De bekende woorden "check your privilege!" worden luidkeels gescandeerd aan de linkerzijde, of dan tenminste waar de poc gemeenschap, feministische gemeenschap en LHBTI+ gemeenschap raakt aan die van de, vaak aan rechter zijde, witte man. daar ontstaat dezelfde blindheid. Vaak gevoed door extremen in denkwijzen. De verwijtende partij zegt "Check your privilege", maar bedoelt "Jij geniet bepaalde subtiele voordelen die in meerdere of minder mate je succes helpen hebben, dit betekent niet automatisch dat je niet hard werkt en ook tegenslag kunt kennen, maar die subtiele voorsprong heb je wel." Maar ja, dat scandeert natuurlijk minder lekker in all-caps over twitter. De verweten persoon hoort "Check your privilege" en vat dat op als dat al zijn successen een gevolg zijn van een huidskleur of omstandigheid waar zij geen invloed op hebben en sterker nog, dat al zijn (overkomen) problemen geen bestaansrecht mogen hebben. Dat terwijl die persoon ook vindt hard te hebben gewerkt en de nodige hobbels te zijn tegengekomen. Sterker nog, het leven is helemaal niet zo rooskleurig geweest en de historische voorsprong die de voorvaderen hadden, is sterk aan het slinken. De verwetene krijgt dus wel de lasten, maar niet de lusten. Dus komt het antwoord "Ga maar werken voor je succes, heb ik ook gedaan!".

Hetzelfde zien we hier: de vermogende persoon heeft wellicht ook gewoon hard gewerkt om te komen waar zij zijn, maar zien niet dat hun hefboom vele malen groter is en dat daarmee de vruchten van hun werk gewoonweg meer is. Het is alsof Usain Bolt zou zeggen dat iedereen een wereldrecord kan lopen, tegen iemand die op zijn 50e start met joggen.

Wel interessant om te lezen over de Money Empathy Gap. Die gaat op de leeslijst.

Wat betreft Jan, denk ik dat we een mooi voorbeeld van cognitieve dissonantie zien: Jan wil namelijk helemaal niet weten of hij zich de pleuris werkt terwijl iemand met vermogen hetzelfde binnenhaalt zonder enige moeite. Dat zou namelijk betekenen dat wat hij doet zinloos is. Ik kan mij voorstellen dat dat niet een prettig idee is om mee te leven. Dus ontkent hij voor zichzelf dat werken niet loont zodat hij de intrinsieke waarde van werken vast kan houden. Een beetje zoals de niet vermogende amerikaan zichzelf ziet als een 'temporarily embarrassed millionaire' in plaats van een arm/middelmatig vermogend persoon. en dus ook politieke keuzes maakt die de gewenste situatie verbeteren ipv de logische of realistische keuze maken.

En wat betreft cryptovaluta, helemaal eens. Wat mij betreft erger dan CDS's/CDO's (zie de hypothekencrisis 2008/the big short). Ik zou veel liever een avondje roulette spelen in een casino. Krijg je tenminste nog een drankje en wat spelplezier.

Dinand

Feb 16, 2022 15:44:01

Bedankt voor je reactie weer Dirk.

Grotendeels eens, slechts enkele nuances maar je aanvulling wordt gewaardeerd. Wat betreft privilege ben ik het goeddeels met je eens, het is denk ik voor ons passend om terughoudend te zijn in de herkenning van ons eigen privilege.

Pijnpunt en punt van moeite voor mij is; er is een breed maatschappelijk draagvlak nodig voor zoiets -evident logisch- als vermogensbelasting. Vermogensbelasting is een zeer goed begin als het gaat om het aanpakken van allerlei vormen van achterstand (je pakt de achterstand aan bij de achterstand, ongeacht waar deze uit voort komt). Van de typische PVV/FVD stemmer hoeven we hier (tegen zijn eigen portemonnee in) niets van te verwachten. Er zal vanuit de gegoede middenklasse, de typische GL/D66/PVDA/CU stemmers een geluid moeten komen maar daar heb je nu júíst een bak mensen die zelf ook privilege kennen. Het is zo jammer, en contraproductief, om deze middenklassers weg et jagen. Als het je echt om gelijkwaardigheid te doen is dan zal de emancipatie van de niet-gepriviliseerde medegedragen moeten worden door de witte middenklasseman.

Plaats een reactie

Notificaties

Schrijf je in voor de email notificaties en ontvang een berichtje elke keer als er iets nieuws op dinandmentink.nl staat.

Schrijf je in

Volgend artikel

Onderwijs; kansen zijn te koop

Een klas met 25 leerlingen waarvan een groot deel slecht Nederlands spreekt of 15 leerlingen met een docent die aandacht kan hebben. Aflevering 3 van #sanderendekloof gaat over de ongelijke kansen van arm en rijk in onderwijs.